راه‌های برقراری ارتباط مثبت بین والدین و کودک 

راه‌های برقراری ارتباط مثبت بین والدین و کودک :

در زمان برقراری ارتباط، اطلاعات به طور متقابل بین والدین و فرزندان منتقل می‌شود. ارتباط می‌تواند کلامی و یا غیر

کلامی باشد.

نمونه ارتباط کلامی مانند صحبت کردن اشخاص با یکدیگر و ارتباط غیر کلامی مانند اخم کردن می‌باشند.

همچنین ارتباط می‌تواند مثبت، منفی، مؤثر یا غیر مؤثر باشد.

برقراری ارتباط کودک با والدین به صورت مؤثر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

کودکان بوسیله مشاهده رفتار والدین نحوه برقراری ارتباط را می‌آموزند.

در صورتی که رفتار والدین صمیمی و مثبت باشد، احتمال برقراری ارتباط کودک با والدین به صورت مؤثر افزایش پیدا

می‌کند.

مهارت‌های ارتباطی مناسب بر تمامی مراحل زندگی کودک تأثیر مثبت می‌گذارد.

طرز تفکر و عقاید کودکان بر اساس نحوه ارتباط والدین با کودک شکل می‌گیرد.

ارتباط مؤثر و مثبت والدین با کودک نشان‌دهنده احترام والدین نسبت به کودک می‌باشد.

در نتیجه کودکان احساس می‌کنند که از جانب پدر و مادر مورد حمایت هستند و اعتماد به نفسشان افزایش پیدا می‌کند.

از طرف دیگر، ارتباط غیر مؤثر یا منفی باعث می‌شود تا اعتماد به نفس کودک کاهش پیدا کند.

راه‌های برقراری ارتباط مثبت بین والدین و کودکان شامل موارد زیر می‌باشند:

برقراری ارتباط مؤثر با کودک در سنین پایین

والدین بایستی ارتباط صمیمی و مؤثر را در سنین پایین کودک آغاز کنند. زمانی که کودک سوالی داشته باشد و یا تمایل

به صحبت کردن داشته باشد، پدر و مادر باید برای پاسخ‌گویی به کودک آماده و حاضر باشند.

همچنین والدینی که عشق و درک زیادی نسبت به کودکان خود دارند، زمینه را برای برقراری ارتباط مؤثر آماده می‌کنند.

کودکانی که از جانب والدین مورد حمیت قرار می‌گیرند بیشتر تمایل دارند که احساسات و نگرانی‌های خود را با والدین به

اشتراک بگذارند.

والدین بایستی علاقه خود را به صورت کلامی و غیر کلامی به کودک نشان دهند.

روش‌های ارتباط کلامی و غیر کلامی

والدین می‌توانند به صورت کلامی از طریق صحبت کردن حمایت خود را از کودک نشان دهند.

پدر و مادر بایستی سعی کنند که برای تشویق کودک خود از پیام‌های مثبت استفاده کنند.

برای مثال اگر کودک پس از پایان بازی اسباب‌بازی‌های خود را مرتب کند، والدین می‌توانند به او بگویند :

از این که اسباب‌بازی‌های خودت را مرتب می‌کنی بسیار خوشحالم. پدر و مادر باید در مورد نوع کلماتی که استفاده

می‌کنند و نحوه بیان کردن آن  بسیار مراقب باشند.

هر نوع جمله‌ای که والدین به کودک خود بیان می‌کنند نشان‌دهنده احساس آن‌ها نسبت به کودک می‌باشد.

برای مثال اگر یکی از والدین به کودک خود بگوید : مزاحمم نشو. فعلاً کار دارم، امکان دارد کودک تصور کند که

خواسته‌ها و نیازهایش بی‌اهمیت هستند.

والدین همچنین می‌توانند به صورت غیر کلامی از طریق حالت‌ها و حرکات دست و صورت حمایت خود را از کودک نشان

دهند.

پدر و مادر نباید رفتارهایی مانند فریاد زدن یا عدم توجه به کودک را از خود بروز دهند. چنین رفتارهایی مانع از برقراری

ارتباط مؤثر کودک با والدین می‌شود.

ارتباط با کودک متناسب با سطح کلامی و جسمانی

در زمان برقراری ارتباط، والدین بایستی از نظر کلامی و جسمانی متناسب با وضعیت کودک رفتار کنند.

از نظر کلامی، پدر و مادر باید از زبان و جملاتی استفاده کنند که کودک بتواند به راحتی منظور آن‌ها را درک کند.

به این منظور بایستی از کلمات و جملات ساده در مکالمه استفاده شود.

از لحاظ جسمانی والدین نباید در زمان برقراری ارتباط در حالت ایستاده با کودک صحبت کنند.

پدر و مادر بایستی جهت برقراری ارتباط چشمی در زمان صحبت کردن با کودک در حالت نشسته و یا خمیده قرار بگیرند.

در نتیجه کودک در زمان برقراری ارتباط با والدین احساس صمیمیت می‌کند.

گوش دادن به حرف‌های کودک

گوش دادن به حرف‌های کودک در برقراری ارتباط مؤثر از اهمیت به سزایی برخوردار است.

زمانی که والدین به حرف‌های کودک خود با دقت گوش می‌دهند، درواقع به او نشان می‌دهند که به حرف‌هایش علاقه‌مند

هستند و به آن چه که می‌گوید اهمیت می‌دهند.

در مورد گوش دادن به حرف‌های کودکان بایستی به نکات زیر توجه شود:

برقراری ارتباط چشمی

والدین با برقراری ارتباط چشمی به کودکان خود نشان می‌دهند که برای حرف‌های آنان اهمیت قائل هستند.

در صورتی که ارتباط چشمی به طور کامل برقرار نشود، امکان دارد کودکان این طور برداشت کنند که پدر و مادر به

گفته‌های آنان اهمیت نمی‌دهند و به شنیدن حرف‌هایشان علاقه‌ای ندارند.

توجه کامل به حرف‌های کودک

زمانی که کودکان تمایل به حرف زدن دارند، والدین بایستی به طور کامل به آن‌ها توجه کنند.

به این منظور والدین باید کارهای روزمره خود را متوقف کنند و با دقت به حرف‌های کودک گوش دهند.

برای مثال در صورتی که کودک تمایل به صحبت داشته باشد ولی والدین همچنان به خواندن روزنامه یا تماشای تلویزیون

ادامه دهند، امکان دارد کودک تصور کند که پدر و مادر علاقه‌ای به صحبت‌های او ندارند.

در صورتی که والدین زمان کافی برای صحبت با کودک نداشته باشند، می‌توانند زمان دیگری را در طول روز برای صحبت با

کودک در نظر بگیرند.

کمک به حفظ تمرکز کودک در زمان صحبت کردن 

والدین بایستی از قطع کردن صحبت کودک اجتناب کنند تا کودک بتواند در زمان برقراری ارتباط به طور کامل تمرکز داشته

باشد.

پدر و مادر همچنین می‌توانند با لبخند زدن به کودک در زمان برقراری مکالمه، او را تشویق به صحبت کردن کنند.

قطع کردن صحبت در زمان برقراری ارتباط باعث می‌شود تا تمرکز کودک کاهش پیدا کند و در نتیجه ارتباط کودک با والدین

به طور مؤثر انجام نمی‌شود.

تکرار حرف‌های کودک 

پس از اتمام مکالمه، والدین با تکرار حرف‌های کودک می‌توانند به او نشان دهند که به حرف‌های او با دقت و به طور کامل

توجه کرده‌اند.

در نتیجه کودک متوجه می‌شود که پدر و مادر با اشتیاق بر صحبت او تمرکز کرده و به حرف‌های او گوش داده‌اند.

در این حالت ارتباط کودک با والدین به صورت مثبت و مؤثر برقرار می‌شود.

خودداری از صحبت کردن برای مدت طولانی

کودکان در سنین پایین علاقه کمتری برای صحبت کردن برای مدت زمان طولانی دارند.

به همین جهت توصیه می‌شود که والدین بیش از 30 ثانیه با کودک صحبت نکنند، سپس از کودک خواهش کنند که در

مورد مطالب گفته شده نظر خود را ابراز کنند.

به این صورت والدین می‌توانند از درک مطالب و برقراری ارتباط توسط کودک اطمینان حاصل کنند.

در صورتی که والدین مواردی مانند بی‌قراری، نا آرامی، عدم برقراری ارتباط چشمی و حواس‌پرتی را در کودک مشاهده

کنند، بایستی مکالمه را متوقف کنند.

پدر و مادر بایستی زمان مناسب جهت برقراری ارتباط و همچنین زمان مناسب جهت قطع و توقف ارتباط و صحبت با کودک

را به طور کامل تشخیص دهند.

پرسیدن سوال‌های مناسب 

برخی از پرسش‌ها می‌توانند باعث ادامه برقراری ارتباط و برخی دیگر از پرسش‌ها می‌توانند باعث قطع و توقف مکالمه و

ارتباط شوند.

پرسیدن سوال‌هایی که پاسخ به آن‌ها نیاز به تفکر بیشتری دارد، باعث ادامه مکالمه و برقراری ارتباط کودک با والدین

می‌شود.

پرسش‌هایی که با کلماتی مانند “چرا، کجا، چه کسی و یا چگونه” آغاز می‌شوند معمولاً در برقراری ارتباط و ادامه مکالمه

بسیار سودمند هستند.

والدین نباید از پرسش‌هایی که جواب دادن به آن‌ها با کلمات بله و خیر خاتمه پیدا می‌کند استفاده کنند.

همچنین پدر و مادر بایستی توجه کنند که از پرسیدن تعداد زیادی سؤال از کودک خودداری کنند.

پرسیدن سؤالات متعدد باعث می‌شود تا کودک علاقه خود به برقراری ارتباط را از دست بدهد.

ابراز احساسات در زمان برقراری ارتباط با کودکان

ارتباط کودک با والدین بایستی دو طرفه باشد. والدین به غیر از توجه کامل به حرف‌های کودک بایستی احساسات و افکار

خود را نیز با کودک به اشتراک بگذارند.

پدر و مادر با ابراز افکار و احساسات خود می‌توانند موارد متعددی مانند مسائل اخلاقی و ارزش‌های انسانی را به کودکان

بیاموزند.

هر چه والدین احساسات خود را بیشتر با کودک در میان بگذارند، احتمال این که کودک نیز افکار خود را با والدین به

اشتراک بگذارد بیشتر می‌باشد.

برگزاری جلسات خانوادگی به صورت منظم 

یکی از روش‌های برقراری ارتباط کودک با والدین به طور مؤثر، اختصاص دادن زمان کافی برای صحبت کردن و برگزاری

جلسات خانوادگی به صورت منظم است.

والدین می‌توانند هفته‌ای یک بار و یا هر زمان که لازم باشد زمانی را برای جلسه مکالمات خانوادگی اختصاص دهند.

از جلسات خانوادگی برای بحث در مورد امور روزمره، تعیین وظایف، ابراز نارضایتی‌ها و صحبت در مورد مشکلات استفاده

می‌شود.

والدین و کودکان همچنین می‌توانند از این جلسات برای بیان موارد مثبتی که در طول هفته برای آن‌ها رخ داده است نیز

استفاده کنند.

هر یک از اعضای خانواده بایستی از زمان کافی برای صحبت کردن و بیان مطالب برخوردار باشد.

برای مثال افراد خانواده می‌توانند هر شب در موقع صرف شام زمانی را برای بیان مطالب مهم و صحبت با یکدیگر اختصاص

دهند و یا این که موضوع خاصی را انتخاب کرده و هر کس در مورد این موضوع نظر خود را ابراز کند.

جلسات خانوادگی بایستی در فواصل منظم زمانی برگزار شوند.

برقراری ارتباط در زمان بروز اختلاف و عدم توافق

بروز مشاجره و اختلاف در هر زمان و در هر خانواده‌ای امکان‌پذیر است.

روش‌های متعددی جهت حل اختلاف و برقراری مجدد ارتباط کودک با والدین وجود دارد.

این روش‌های شامل موارد زیر می‌باشند:

خودداری از بررسی مشکلات مختلف به طور هم‌زمان

در زمان بروز اختلاف، توصیه می‌شود که والدین تنها بر روی یک مشکل خاص تمرکز کنند.

بهتر است از بررسی مشکلات متعدد به طور هم‌زمان اجتناب شود، در غیر این صورت هم والدین و هم کودک دچار

سردرگمی می‌شوند.

در نتیجه امکان دارد مشکل اصلی که باعث ایجاد اختلاف شده است نادیده گرفته شود.

استفاده از راه حل‌های مناسب و سازنده جهت حل مشکلات

در زمان حل اختلافات والدین بایستی توجه داشته باشند که معمولاً برای هر مساله راه حل‌های مختلفی وجود دارد.

همه افراد خانواده بایستی جهت پیدا کردن راه حل مناسب با یکدیگر همکاری کنند.

در صورتی که راه حل‌های انتخابی افراد خانواده تاثیری در بهبود رابطه نداشته باشد، والدین بایستی از راه حل‌های

جایگزین استفاده کنند.

رعایت احترام و ادب

والدین بایستی جهت برقراری ارتباط مؤثر و مثبت با کودکان خود، احترام و ادب را رعایت کنند.

والدین نباید در زمان برقراری ارتباط، بین کودک خود و افراد دیگر تفاوت قائل شوند.

در برخی از مواقع والدین در زمان بروز اختلاف و صحبت با کودک از کلمات نامناسبی استفاده می‌کنند در حالی که در

مکالمه روزمره خود با دوستان نزدیک یا دیگر افراد خانواده هرگز این کلمات را به کار نمی‌برند.

در زمان برقراری ارتباط با کودک  بایستی از به کار بردن این کلمات نامناسب خودداری شود.

بیان احساسات از جانب والدین 

در زمان بروز اختلاف، والدین بایستی احساسات خود را در مورد مشکل مورد نظر بیان کنند.

برای مثال به جای گفتن جمله ” تو هیچ وقت لباس‌های خود را مرتب نمی‌کنی” بایستی به کودک گفته شود : “من

زمانی که لباس‌هایت را مرتب نمی‌کنی ناراحت می‌شوم”.

با استفاده از چنین جملاتی والدین به جای سرزنش کردن، احساس خود را به کودک بیان می‌کنند.

معمولاً کودکان در برابر چنین جملاتی از خود مقاومت نشان نمی‌دهند.

خودداری از برقراری ارتباط منفی بین والدین و کودکان

متاسفانه بسیاری از والدین به صورت ناآگاهانه در طول روز به طور مکرر با فرزندان خود به شکل منفی ارتباط برقرار

می‌کنند.

در نتیجه امکان دارد کودکان دچار شک و تردید و عدم اعتماد به نفس شوند. به همین دلیل پدر و مادر بایستی از نحوه

برقراری ارتباط آگاه باشند و از هر گونه برقراری ارتباط منفی با کودکان خود خودداری کنند.

نمونه‌های برقراری ارتباط منفی بین والدین و فرزندان شامل موارد زیر می‌باشند:

سرزنش و عیب‌جویی  

والدین بایستی از سرزنش کردن و انتقاد غیر ضروری در مکالمات خود با کودک خودداری کنند و صحبت‌های خود را به

صورت کوتاه و مختصر بیان کنند.

در صورتی که در موردی خاص به کودک تذکر داده شود، والدین نباید دوباره در مورد این موضوع خاص با کودک صحبت

کنند.

سرزنش و عیب‌جویی در مکالمه باعث می‌شود تا کودکان از پذیرش دستورات والدین خودداری کرده و یا حالت تدافعی به

خود بگیرند.

قطع صحبت کودک

زمانی که کودک در حال صحبت کردن است، والدین بایستی به کودک اجازه دهند تا صحبتش را به طور کامل بیان کند.

پدر و مادر به هیچ عنوان نباید صحبت کودک را قطع کنند.

در صورتی که کودکان نتوانند به طور کامل با والدین خود صحبت کنند، امکان دارد از برقراری ارتباط با والدینشان خودداری

کنند.

انتقاد کردن 

پدر و مادر بایستی از انتقاد افکار، احساسات و نظرات فرزندان خود اجتناب کنند؛ در غیر این صورت امکان دارد اعتماد به

نفس فرزندان کاهش پیدا کند

در صورت لزوم والدین می‌توانند بدون اشاره مستقیم به کودک، رفتار و کردار او را مورد نقد و بررسی قرار دهند.

بحث و بررسی در مورد گذشته 

پس از این که اختلاف بین والدین و کودک حل شود، بایستی از  بررسی و صحبت دوباره در مورد اختلاف خودداری شود.

پدر و مادری که به طور مداوم گذشته‌های کودک را یادآوری می‌کنند باعث می‌شوند تا برای مدت طولانی احساس کینه و

دشمنی در کودک ایجاد شود.

والدین باید به کودکان بیاموزند که پس از رفع اختلاف دیگر نیازی به بحث و بررسی دوباره نمی‌باشد.

استفاده از احساس گناه به منظور کنترل کودکان

امکان دارد والدین با اعمال و رفتار خود باعث شوند تا کودک به خاطر افکار، احساسات و رفتار خود احساس گناه کند.

در نتیجه امکان دارد آسیب جدی به رابطه کودک و والدین وارد شود.

دبستان و پیش دبستان دخترانه غیردولتی مبتکرنوین